Ευρωπαικό Πρόγραμμα συνεργασίας Ιατρικής και Κοινωνίας {ΕΠΙΚ}

Η Ελλάδα έχει το προνόμιο να συμμετέχει στην μεγαλύτερη και μεθοδολογικά αρτιότερη διατροφική επιδημιολογική έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στην Ευρώπη. Πρόκειται για το πρόγραμμα EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and nutrition) ή, στον Ελληνικό του τίτλο, Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα συνεργασίας Ιατρικής και Κοινωνίας (ΕΠΙΚ).

Στο πρόγραμμα ΕΠΙΚ συμμετέχουν 10 Ευρωπαϊκές χώρες: Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Νορβηγία, Ολλανδία, Σουηδία. {521,457 healthy adults, mostly aged 35–70 years, were enrolled in 23 centres in ten European countries: Denmark (11%), France (14%), Germany (10%), Greece (5%), Italy (9%), The Netherlands (8%), Norway (7%), Spain (8%), Sweden (10%) and the United Kingdom (17%). One UK centre (Oxford) recruited 27,000 vegetarians and vegans} this subgroup forms the largest study of this dietary group.} Το πρόγραμμα συντονίζεται από το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer, IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα "Ευρώπη κατά του Καρκίνου" της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από εθνικές πηγές των συμμετεχόντων χωρών. Για την Ελλάδα κύρια εθνική πηγή χρηματοδότησης αποτελεί το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας.

Το ΕΠΙΚ δημιουργήθηκε από την επιτακτική ανάγκη να αποσαφηνιστεί και να αξιολογηθεί ο ρόλος της διατροφής στην αιτιολογία των κακόηθων νεοπλασιών και άλλων χρόνιων νοσημάτων. Η υπόθεση ότι η διατροφή μπορεί να ευθύνεται για σημαντικό ποσοστό νέων περιπτώσεων καρκίνου είχε ήδη διατυπωθεί από τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο, σε αντιδιαστολή με τις αρχικές προσδοκίες, οι ανευρεθείσες μέχρι σήμερα ισχυρές και ταυτόχρονα σταθερές συσχετίσεις είναι λίγες.

Το ΕΠΙΚ ανήκει σε μία καινούρια γενιά πολυκεντρικών προοπτικών επιδημιολογικών ερευνών. Η γενιά αυτή, πέρα από τα μεθοδολογικά προβλήματα των αναδρομικών ερευνών, ξεπερνά, σε μεγάλο βαθμό, και προβλήματα όπως αυτά που δημιουργούν οι εγγενείς περιορισμοί των μεθόδων καταγραφής των διατροφικών συνηθειών, ο μικρός αριθμός των παρατηρήσεων, η μη συλλογή βιολογικού υλικού, και η περιορισμένη διακύμανση των διατροφικών συνήθειών στους πληθυσμούς που συνήθως μελετώνται. Το ΕΠΙΚ μελετά ένα μεγάλο και ετερογενή πληθυσμό, με ευρεία διακύμανση τόσο στις διατροφικές συνήθειες όσο και στην επίπτωση των κακόηθων νεοπλασιών, συλλέγει πλήθος κοινωνικο-δημογραφικών και ιατρικών πληροφοριών και εισάγει ένα επιπλέον στοιχείο, τη συλλογή και διατήρηση βιολογικών δειγμάτων. Τα δείγματα διατηρούνται σε υγρό άζωτο στους -196 οC.

Το πρόγραμμα ΕΠΙΚ ξεκίνησε στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1994, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της προκαταρκτικής φάσης-πιλότου (1991-1992). Η στρατολόγηση των εθελοντών ολοκληρώθηκε το 1999 με την συμμετοχή 28.572 ατόμων, 16.619 γυναικών και 11.953 ανδρών, ηλικίας 20 έως- 86 ετών, από όλη την Ελλάδα και όλα τα κοινωνικο-οικονομικά επίπεδα. Η συλλογή των δεδομένων έγινε, με την μέθοδο της συνέντευξης, κατά την διάρκεια βασικής εξέτασης κατά την οποία κατεγράφησαν πληροφορίες σχετικά με:

* το ιατρικό και αναπαραγωγικό ιστορικό,
* τον τρόπο ζωής και τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά, και
* τις διατροφικές συνήθειες.

Τα στοιχεία που συνελέγησαν αποτυπώνουν τις διατροφικές συνήθειες του πληθυσμού, τα χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής αλλά και άλλες παραμέτρους. Έτσι, για παράδειγμα, από προκαταρτικές αναλύσεις δεδομένων:

* Σε υποσύνολο 9.500 ατόμων, ηλικίας 25-75 ετών, ποσοστό ίσο με το 18% βρέθηκε να καταναλώνει συμπληρώματα διατροφής. Τα υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης διατροφικών συμπληρωμάτων παρατηρήθηκαν στην ηλικία 25-34 ετών.
* Στο ίδιο υποσύνολο, ποσοστό 46% των ανδρών και 51% των γυναικών, ηλικίας 55-64 ετών, ήταν παχύσαρκα.
* Σε ανάλυση δειγμάτων 13.640 ατόμων, 5.281 ανδρών και 8.359 γυναικών, μέσης ηλικίας 54,5 ετών, η μέση τιμή ολικής χοληστερόλης ήταν 221 mg/dl στο σύνολο του πληθυσμού - 223 mg/dl στις γυναίκες και 218 mg/dl στους άνδρες. Υψηλότερα επίπεδα ολικής χοληστερόλης εμφάνισαν οι άνδρες μέχρι την ηλικία των 45 ετών, ενώ μετά την ηλικία αυτή οι γυναίκες. Στον ίδιο πληθυσμό, η μέση τιμή της HDL-χοληστερόλης ήταν 46,9 mg/dl, 50,3 mg/dl στις γυναίκες και 41,7 mg/dl στους άνδρες.

Τον Ιανουάριο του 1997 ξεκίνησε η φάση της διαχρονικής παρακολούθησης της υγείας των εθελοντών (follow-up). Η φάση αυτή έχει ως στόχο την εντόπιση και πιστοποίηση όλων των νέων περιστατικών καρκίνου αλλά και όλων των θανάτων που προέκυψαν μετά την συμμετοχή των εθελοντών στο πρόγραμμα ΕΠΙΚ. Η συλλογή των στοιχείων αυτών αποσκοπεί στη διερεύνηση αιτιολογικών συσχετίσεων μεταξύ διατροφής και καρκίνου ή άλλων χρόνιων νοσημάτων.

Πληροφορίες :
http://en.wikipedia.org/wiki/European_Prospective_Investigation_into_Cancer_and_Nutrition
http://epic.iarc.fr/
http://www.epic-oxford.org/
http://www.nut.uoa.gr/greek/index.asp?page=203
ΕΠΙΚ + Τρίτη Ηλικία